काठमाडौं । नेकपा (माओवादी केन्द्र) का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले यतिवेला देशको बागडोर सम्हालेका छन् । उनले आफ्नो यो कार्यकाल अभूतपूर्व हुने बताउँदै आएका छन् । सुशासन कायम गर्ने, समृद्धि हाँसिल गर्ने र भ्रष्टाचारलाई जरैदेखि उखेल्ने प्रचण्डको एक सूत्रीय प्रतिबद्धता छ ।
प्रचण्डले तेस्रोपटक प्रधानमन्त्रीको जिम्मेवारी सम्हाल्दै गर्दा नै यसपटक जनतालाई भरोसा दिलाउनेगरि काम गर्ने वचनबद्धता व्यक्त गरेका थिए । प्रधानमन्त्री दाहालले भ्रष्टाचारका ठूला ठूला फाइल खोल्नेदेखि भ्रष्टाचारमा संलग्नलाई कारबाही अघि बढाएका छन् । नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरण, ललिता निवास काण्डदेखि सुन तस्करी प्रकरणसम्म आइपुग्दा सरकारका कामकारबाहीले वाहवाही पाएको छ ।
नागरिक समाजका अगुवाहरुले समेत सरकारको खुलेर प्रशंसा गर्न थालेका छन् । प्रधानमन्त्री दाहालले मन्त्रीहरुलाई निर्भिक भएर काम गर्न निर्देशन दिएका छन् । कसैको दबाब र प्रभावमा नपरी काम गर्न सुरक्षा निकायका प्रमुखहरुलाई प्रधानमन्त्री दाहालको निर्देशन रहँदै आएको छ । सुरक्षा निकायका प्रमुखहरुले पनि सरकारले आफूहरुलाई कुनै हस्तक्षेप नगरेको भन्ने सार्वजनिक प्रतिक्रिया दिएका छन् ।
प्रधानमन्त्री दाहाल खुला राजनीतिमा आएदेखि नै राजनीतिको केन्द्रविन्दुमा छन् । निर्वाचनमा सबैलाई सहभागी गराउनेदेखि सरकार गठनसम्म उनको निर्णायक भूमिका रहँदै आएको छ । मुलुकमा राजनीतिक रूपमा कुनै समस्या वा संकट पैदा भए उनी निकास दिनको लागि कुनै न कुनै उपायको खोजी गरिरहन्छन् । कतिपयले दाहाललाई अस्थिरको पनि संज्ञा दिने गरेका छन् । तर, दाहाल स्वयम भने आफू अस्थिरभन्दा पनि मुलुकलाई बन्धक बनाउन नहुने शर्तमा खेलेको भूमिकाको कारण गतिशिल भन्न रुचाउँछन् ।
पछिल्लो समय २०७९ पुष १० गते तेस्रोपटक प्रधानमन्त्री बनेका दाहालले थुप्रै राजनीतिक आरोह–अवरोह व्यहोरे । पुष १० गते १२ बजेसम्म कांग्रेस नेतृत्वकै गठबन्धनबाट प्रधानमन्त्री बन्न प्रयासरत दाहालले कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाको साथ नपाएपछि एमालेको समर्थन लिएका हुन् । उनी त्यही दिन दिउँसो १ बजेपछि एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको निवास बालकोट पुगेर प्रधानमन्त्रीको लागि दाबी गर्न शितलनिवास पुगेका थिए । त्यतिवेला उनलाई एमालेसहित ७ दलको र स्वतन्त्र सांसदहरुको समर्थन थियो । पछि राष्ट्रपतिको निर्वाचनसम्म आईपुग्दा भने उनले एमालेसहितको गठबन्धन तोडेर कांग्रेससँग सहकार्य गरे । प्रचण्डले राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, सभामुख र प्रधानमन्त्रीजस्ता महत्वपूर्ण पदहरु ठूला दलहरुबीच बाँडफाँट गरेर जाँदा शक्ति सन्तुलन हुने बताउँदै एमालेसँगको गठबन्धनमा रहँदा पनि कांग्रेसलाई राष्ट्रपति दिउँ भन्ने प्रस्ताव गरेका थिए । तर, एमालेले पुष १० गतेको सहमतिबाट ब्याक नहुने अडान लियो । र, अन्ततः राष्ट्रपतिको निर्वाचनसम्म आइपुग्दा एमाले–माओवादी गठबन्धन तोडियो ।
प्रचण्ड पहिलोपटक भने २०६५ भदौ २ गते प्रधानमन्त्री बनेका थिए । उनको पहिलो कार्यकाल २०६६ जेठ ११ गतेसम्म रहेको थियो । दोस्रो पटक भने उनी २०७३ साउन २० गते प्रधानमन्त्री भएका थिए । उनको दोस्रोपटकको प्रधानमन्त्रीको कार्यकाल २०७४ जेठ १७ गतेसम्म थियो । प्रधानमन्त्री दाहालले आफ्नो पहिलो र दोस्रो कार्यकालमा आमूल परिवर्तन हुने काम नभएकोले यसपटक भने केही गरेर देखाउने हुटहुटीका साथ आफू मुलुकको नेतृत्व सम्हाल्न आएको दाबी गरेका छन् । यद्धपी उनले यसअघिका कार्यकालमा पनि आफ्नो सरकार भ्रष्टाचारका कुनैपनि काण्डमा नमुछिएको उनको भनाई छ ।
कतिपयले भने जनमत नहुँदानहुँदै पनि प्रचण्डले सरकारको नेतृत्व गर्नु गलत भएको भनेर आलोचना गर्ने गरेका छन् । तर, प्रचण्डले भने त्यसो भन्नेहरुलाई कडा जवाफ फर्काउने गरेका छन् । उनले भनेका छन्–‘इतिहासको तागतको बलमा हामी सरकारमा छौं, कतिलाई यो कुरा पचिरहेको छैन । भ्रष्टाचारविरोधी अभियानपछि भ्रष्टहरु विक्षिप्त छन, हैरान छन् । तर, हामी देश र जनताको पक्षमा लागिरहन्छौं ।’
प्रधानमन्त्री प्रचण्डले बेथितिको दुश्चक्र भत्काएरै छाड्ने उद्घोष गरेका छन् । बेथितिको दुश्चक्र नभत्काएसम्म देश र लोकतन्त्र अघि बढ्न नसक्ने उनको निश्कर्ष छ । उनले संकल्प गरेका छन्–‘कुनैपनि मूल्यमा विकृतिको यो डंगुर भत्काइछाडिनेछ । लोकतन्त्रसँग आफ्ना विकृति सच्याउने सामथ्र्य छ । र, यो सरकार त्यो दिशामा क्रियाशिल छ ।’ प्रचण्ड सरकारले छोटो अवधिमा नै मुलुकलाई समृद्धिको दिशामा अघि बढाउन महत्वपूर्ण योगदान पुर्याउँदै आएको निजी क्षेत्रलाई पनि विश्वासमा लिएर काम गरेको छ । अहिले निजी क्षेत्रका अगुवा संस्थाका नेतृत्वहरुले प्रधानमन्त्री दाहालको मुलुक विकासप्रतिको गम्भीरतालाई लिएर प्रशंसा गर्ने गरेका छन् । प्रधानमन्त्री दाहालमा समन्वयकारी क्षमता छ । उनी सबैलाई साथमा लिएर जान रुचाउँछन् ।
सरकारले गरेका कतिपय कामको पार्टी पँक्तिबाट भने यथोचित प्रचार नभएको र जनतासमक्ष नपुगेको प्रधानमन्त्री दाहालको गुनासो छ । अन्य दलका नेताहरुले बरु सरकारका कामको प्रशंसा गरेको अवस्थामा आफ्नै दलका नेताहरुले भने प्रचारप्रसार नगरेको उनको गुनासो थियो । उनले यही सन्दर्भमा एक कार्यक्रममा भनेका थिए–‘रैथाने माओवादी भनिएकाहरुबाट पनि मलाई यथोचित सहयोग भएन । सरकारका राम्रा कामको प्रचार भएन ।’
प्रधानमन्त्री दाहालले खुला राजनीतिमा आएपछि लगातार तीन वटा पारिवारिक वियोग भोग्नुपर्यो । पहिले उनले छोरी ज्ञानु दाहाललाई गुमाए । त्यसलगत्तै उनले छोरा प्रकाश गुमाए । हालै उनले श्रीमती सीतालाई गुमाएका छन् । पत्नी वियोगमा रहेका दाहालले आफूलाई कत्तिपनि विचलित नबनाईकन देश र जनताको लागि आफ्नो जिम्मेवारी र भूमिकामा खरो उतारेका छन् । उनको सचिवालयमा बसेर छोरी गंगा दाहालले साथ दिएकी छिन् ।
तर, सचिवालयमा बसेकै कारण मिडियामा भने नकारात्मक र पूर्वाग्रही ढंगले उनको नाम मुछेर समाचार आएका छन् । भाइ प्रकाश दाहाल जिवित रहँदासम्म गंगा सार्वजनिक जीवनमा थिईनन् । प्रचण्डका सबै सन्तान जनयुद्धमा प्रत्यक्ष सहभागी भएका थिए । त्यही भएर उनीहरुले राम्रो शिक्षा–दिक्षा पाएनन् । तर, पार्टीको नीति, कार्यक्रम र लक्ष्य पूरा गर्नको लागि भने उनीहरुले आ–आफ्नो ठाउँबाट ठूलो योगदान पुर्याउँदै आएका छन् ।
जनयुद्धकालिन अवस्था होस वा शान्तिपूर्ण राजनीतिमा आएपछिको अवस्था होस, अन्य माओवादी नेताका छोराछोरीहरु विदेशमा अध्ययनमा व्यस्त हुँदा प्रचण्डका सन्तान भने पार्टीको होलटाईमर थिए । अहिलेपनि माओवादीका नेतृत्वमा दाबी गर्ने नेताका सन्तान कहाँ पढेका छन् ? र को कहाँ पढेर फर्किए ? भनेर तथ्यांक खोतल्ने हो भने अमेरिकाका प्रसिद्ध र महँगा कलेजलमा पढेर फर्किएका भेटिन्छ ।
अहिले गंगा प्रधानमन्त्रीसमेत रहेका बुवा प्रचण्डको सचिवालयमा बसेकै कारण उनको आलोचना गर्नु गलत भएको पार्टीका अधिकांश नेताहरुको भनाई छ । गंगा दाहालको छवि स्वच्छ र निश्पक्ष छ । उनको छविमा अहिलेसम्म कुनै दाग लागेको छैन् । बरु, प्रधानमन्त्री दाहालसँग गलत मनशाय राखेर भेट्न खोज्ने दलाली, विचौलियाहरुको भने उनले बालुवाटारको ढोका बन्द गराएकी िछन् । गंगाले बुवा प्रचण्डलाई सफल बनाउनको लागि छोरीमात्रै नभएर पार्टीको जिम्मेवार कार्यकर्ताको नाताले सकेको सहयोग र योगदान पुर्याएकी छिन् ।
माओवादी केन्द्रको भातृ संगठन वाइसिएलका अध्यक्ष सुवोध शेर्पालीले गंगा दाहालले अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री प्रचण्डको सचिवालयमा रहेर प्रधानमन्त्रीलाई सफल बनाउन अहोरात्र मेहनत गरेको दाबी गरेका छन् । अहिलेसम्म बालुवाटारमा पुगेका इमानदार नेता तथा कार्यकर्ता, अरु पार्टीका नेताहरु कोही पनि प्रधानमन्त्रीलाई नभेटी फर्कनु परेको छैन् । गंगाले अत्यन्तै समन्वयकारी भूमिका निर्वाह गर्दै आएकी छिन् । उनी लो–प्रोफाईलमा बसेर काम गर्न रुचाउने व्यक्ति हुन् । पार्टीको जारी केन्द्रीय कमिटीको बैठकमा बोल्ने अधिकांश नेताहरुले प्रधानमन्त्री दाहालको भूमिकाको प्रशंसा गरेको र सरकारका कामलाई साथ दिनुपर्ने धारणा राखेका छन् ।
तर, बाहिर भने केही नेताले नेतृत्वको आलोचना गरेको र सचिवालयबाट आफन्त हटाउनुपर्ने भनेर आवाज उठाएको कुरा ल्याईएकोमा माओवादीकै अधिकांश नेताहरुको गुनासो छ । भाइको निधन भएपछि आमाको स्वास्थ्यको पनि गंगाले नै ख्याल गर्दै आएकी थिईन् । हरेक हिसाबले गंगाले बुवा प्रचण्डलाई साथ र सहयोग गर्दै आएकी छिन् ।
उनको त्याग र योगदानको भने प्रचण्डको छोरी भएकै कारण अवमूल्यन गर्न खोजिएको र आलोचित बनाउन खोजिएकोमा माओवादीका अधिकांश प्रभावशाली नेताहरु रुष्ट छन् । उनीहरुले गंगाको आलोचना गर्नेलाई गंगाको जस्तो भूमिका र जिम्मेवारी निर्वाह गरेर देखाउन चूनौति दिएका छन् । गंगासँग अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री प्रचण्डलाई सफल बनाउनुबाहेक अर्को कुनै स्वार्थ नभएको नेताहरुको भनाई छ ।
