काठमाडाैं । नेकपा एमालेका उपाध्यक्ष तथा पूर्वअर्थमन्त्री सुरेन्द्रप्रसाद पाण्डेले नेपालको वैदेशिक ऋण भन्दा पनि आन्तरिक ऋण वृद्धि भइरहेको जनाएका छन्।
बिहीवार काठमाडौंमा भएको एक कार्यक्रममा बोल्दै पूर्वअर्थमन्त्री पाण्डेले नेपालमा अन्य देशको भन्दा फरक समस्या रहेको भन्दै पछिल्लो ७ वर्षको अन्तरालमा मात्रै १० खर्ब बढी आन्तरिक ऋण बढेको जनाए ।
पूर्वमन्त्री पाण्डेले नेपालको वाह्य र आन्तरिक ऋण बराबर जस्तो रहेको उल्लेख गरे। उनले आन्तरिक ऋणको वृद्धि तिब्र रुपमा बढ्दै गएकाले आगामी दिनहरुमा आन्तरिक ऋण वैदेशिक ऋण भन्दा बढी हुने अवस्था देखिएको जनाए ।
उनले चालु आर्थिक वर्षको बजेटमा पनि २४० अर्ब आन्तरिक ऋण लिने घोषणा रहेको भन्दै वर्तमान अर्थतन्त्रको अवस्था हेर्दा सबै लिनुपर्ने देखिएको जनाए । उनले सरकारलाई आन्तरिक ऋण चुनौती र महँगो दुबै भइरहेको जनाए ।
उनले चालु आर्थिक वर्ष सरकारको लागि थप चुनौति र जटिलता रहेको जनाए ।
उनले सरकारले चालु आर्थिक वर्षको पहिलो महिना देखि नै लक्ष्य अनुसारको राजश्व संकलन हुन नसकेको जनाए ।
पूर्वमन्त्री पाण्डेले भारतले नेपालमा चामल निर्यात गर्दा २० प्रतिशत भ्याट लगाउने र यता सरकारले १३ प्रतिशत भिएटी लगाउने कुराले अर्को वर्ष मान्छेहरु खान नपाएर मर्ने अवस्था आउन सक्ने जनाए ।
उनले आन्तरिक उत्पादन छैन तर सरकारले कर लगाएको भन्दै खाद्यान्न लगायतका वस्तुहरु महँगो हुने र जनता मारमा पर्ने अवस्था रहेको जनाए ।
उनले सरकारले ६ प्रतिशत मूल्यवृद्धि कायम गर्ने भनेपनि १० प्रतिशत माथि मूल्यवृद्धि पुग्ने लक्षण देखिएको दाबी गरे।
उनले बल,वुद्धि र पैसा भएकाहरु युवाहरु विदेश जाने पठाएर केही नभएकाहरुलाई लिएर सरकारले देश बनाउने कुराले मुलुक समृद्ध हुन नसक्ने जनाए ।
उनले भने, ‘पछिल्लो समय देशको वैदेशिक ऋण वृद्धि भयो भन्ने छ । तर नेपालको विदेशी ऋण भन्दा पनि पछिल्ला दिनहरुमा आन्तरिक ऋण बढी रहेको छ । अरु देशहरुको भन्दा परक समस्या छ । ५ देखि ७ वर्षको अन्तर्रालमा नेपालको १० खर्ब माथि आन्तरिक ऋण बढ्यो । नेपालको वाह्य र आन्तरिक ऋण बराबर जस्तो छ । जुन आन्तरिक ऋणको वृद्धि तिब्र छ । अब आउने दिनहरुमा आन्तरिक ऋणले वैदेशिक ऋण भन्दा बढी हुन्छ । चालु आर्थिक वर्षको बजेटमा पनि २४० अर्ब जति छुट्याएको छ । अहिलेको अवस्था हेर्दा सबै लिने अवस्था देखिएको छ । राजश्व संकलन भइरहेको छैन । नेपाललाई आन्तरिक ऋण चुनौती र महँगो छ । कम्तिमा १० प्रतिशत ब्याजमा लिइरहेका छौं ।’
उनले यो वर्ष एकदमै चुनौती र जटिलता रहेको उल्लेख गर्दै पहिलो महिनादेखि नै लक्ष्य अनुसारको राजश्व संकलन हुन नसकेको जनाए ।
‘भारतले नेपालमा चामल निर्यात गर्दा २० प्रतिशत भ्याट लगाउने भनेको छ । यता सरकारले १३ प्रतिशत भिएटी लगाउने कुरा गरेका छौं । अर्को वर्ष मान्छेहरु खान नपाएर मर्ने त होइनन् । आन्तरिक उत्पादन छैन तर सरकारले कर लगाएको छ । यसले खाद्यान्न लगायतका वस्तुहरु महँगो हुने र जनता मारमा पर्ने अवस्था छ । सरकारले ६ प्रतिशत मूल्यवृद्धि कायम गछु भने पनि १० प्रतिशत मूल्यवृद्धि पुग्ने लक्षण देखिएको छ । यो वर्ष धेरै चुनौतिहरु देखिन्छन् । अर्को नेपालका युवाहरु पढेका,पैसा भएका र बल भएकाहरु पनि बाहिर गइरहेका छन् । बल,वुद्धि र पैसा भएकाहरु विदेश जाने अनि केही नभएकाहरुलाई लिएर हामीले देश बनाउने कुरा गरेका छौं’, उनले भने।
उहाँले नेपालमा भारत र चीनबाट मात्रै ठूलो सख्यामा पर्यटक भित्र्याउनसके भने अर्थतन्त्रमा ठूलो स्पेस रहेको बताए। उनले मुलुक आर्थिक रुपमा समृद्ध हुनको लागि विदेशी मुलुकहरुको सहयोग पनि अपरिहार्य रहेको बताए। उनले अवसर नदेखेर विदेश जाने युवाहरुलाई स्वदेशमा नै राखेर मुलुकको क्षमता विकास गरी स्वरोजगार बनाउन सक्नुपर्ने आवश्यकता रहेको जनाए ।
