-जानकी पाण्डे,
अमेरिकामा नेपाली नर्स ममता काफ्ले बेपत्ता र उनको हत्या आरोपमा श्रीमान नरेश भट्ट पक्राउ प्रकरणले अहिले चौतर्फी रुपमा महिला हिंसासम्बन्धी विषयमा बहस भइरहेको छ । महिला हिंसाका घटना किन कम भइरहेको छैन ? यस्ता अपराधहरुलाई न्यूनीकरण गर्न के गर्नुपर्ला ? समाज, परिवार, साथीभाइको भूमिका कस्तो हुनुपर्छ ? जस्ता विषयमा अहिले चर्चा भइरहेको हो । साथै, प्रेम तथा विवाह सम्बन्धमा आउने समस्या र डिभोर्स (सम्बन्धविच्छेद) जस्ता विषयमा पनि हामीले वैचारिक मन्थन गर्नुपर्ने अवस्था यो प्रकरणले देखाएको छ । पहिले त यो घटनालाई नै बुझौं । अमेरिकाको भर्जिनियामा ममता तीन हप्तादेखि बेपत्ता रहेको घटनामा त्यहाँको प्रहरीले उनका श्रीमान् नरेश भट्टलाई पक्राउ गरेको हो । उनीहरुको १ वर्षको छोरी छिन् । स्थानीय सञ्चारमाध्यम न्युज सेभनले जनाएअनुसार नरेश भट्टलाई मनासस पार्कस्थित उनकै घरबाट बिहीबार पक्राउ गरिएको थियो । ममताको मृत्यु भइसकेको आकलन गरिएको र उनका श्रीमान् नरेशले शव लुकाएर राखेको हुनसक्ने सुराकहरू भेटिएपछि उनलाई पक्राउ गरिएको मनासस प्रहरीले जनाएको छ । परिवारका अनुसार नरेश र ममताबीच सामाजिक सञ्जालमार्फत नै चिनजान भएको थियो । कञ्चनपुरका नरेश अमेरिकातिर बसेको चार÷पाँच वर्ष भइसकेको थियो । उनले आफू अमेरिकाको सेनामा काम गर्ने भन्दै बर्दीमा भएका तस्वीहरु पनि पठाउँथे । भारतको बैंग्लोरमा नर्सिङ पढेकी ममताले परिवारलाई बताएपछि पनौतीमा उनीहरुबीच धुमधामसँग २०७७ मंसिरमा विवाह भएको थियो । भर्जिनिया युनिभर्सिटीको प्रिन्स विलियम मेडिकल सेन्टरमा काम गर्ने २८ वर्षीया ममता अन्तिमपटक जुलाई २७ मा त्यहाँ देखिएकी थिइन् । जुलाई २८ सम्म साथीहरूसँग सम्पर्कमै रहेको भनिएको छ । तर उनका श्रीमानले भने आफूले ममतालाई अन्तिम पटक जुलाई ३१ मा देखेको प्रहरीसँग बताएका छन् । ममता लगातार काममा नआएपछि उनका सहकर्मीहरूले प्रहरीलाई जानकारी गराएका थिए । विदेशमा बसोबास गर्ने नेपालीहरुको संख्या दिनप्रतिदिन बढ्दो छ । तर, उनीहरुको परिवार, आफन्त नेपालमा छन् । त्यसैले विदेशमा हुने घटनाले अवश्य नै यहाँका परिवारजनलाई पनि असर पर्छ । त्यसैले ममताको घटनालाई हामीले विदेशमा भएको घटनाको रुपमा मात्र हेर्न मिल्दैन । नेपाली समुदायमा अझै पनि वैवाहिक जीवनलाई धेरै प्राथमिकता दिने गरिन्छ । विवाह गरिसकेपछि जस्तोसुकै समस्या आए पनि सम्बन्धविच्छेद गर्न नहुने मान्यता अझै छ । कसैले सम्बन्धविच्छेद गरे विशेषगरी महिलालाई समाजले हेर्ने दृष्टिकोण नै फरक हुन्छ । श्रीमान्सँग मिलेर बस्न नसकेको, महिलामा नै कुनै खोट रहेको जस्ता अनेकन् लाञ्छना लगाउने गरिन्छ । माइती पक्षले पनि सकेसम्म महिलालाई सम्बन्धविच्छेद नगर्न नै सुझाव दिन्छन् । जसका कारण जस्तोसुकै हिंसा भए पनि सहेर बस्न महिला बाध्य छन् । जसका कारण पछि दर्दनाक घटना हुने गरेका छन् । यस्ता समस्या समाधानका लागि सानैदेखि संस्कार, शिक्षा र चेतना आवश्यक देखिन्छ । महिला हिंसा गर्न नहुने शिक्षा पुरुषलाई र कुनै समस्या भए सल्लाह र आवश्यक परे सम्बन्धमा पूर्णविराम लगाउन सकिने चेतना महिलालाई प्रदान गर्न आवश्यक छ । दुवै पक्षको परिवारले पनि समस्या हुँदाहुँदै पनि जबर्जस्ती मिलेर बस्न दबाब दिनुहुँदैन भन्ने मानसिकता विकास गर्न जरुरी छ । समाजमा अझै पनि डाक्टर, नर्स, अधिवक्ता र प्रहरी पेसामा काम गर्ने महिला स्वयं आफूमाथि हिंसा हुँदा बोल्न नसकेको प्रसस्त पाइन्छ । हिंसाबारे बोल्दा परिवारको इज्जत, पेसामा समस्या आउने डर देखिन्छ । के डिभोर्स हुँदा महिलाको मात्र इज्जत जाने हो र ? अब छोरीलाई शिक्षा मात्र नभई हिंसाविरुद्ध आत्मबल पनि दिन परिवारले सक्नुपर्छ । यस्तै, महिला हिंसाका घटनालाई गम्भीर प्रकारको अपराधका रूपमा स्वीकार गरिए पनि महिला र पुरुषबीच रहेको असमान शक्ति सन्तुलन, महिलाको आर्थिक परनिर्भरता र कानूनको कमजोर कार्यान्वयन भइरहेसम्म यस किसिमका अपराधमा कमी आउँदैन । यद्यपि सरोकारवालाको संयुक्त प्रयास र कानूनको प्रभावकारी कार्यान्वयनले यस्ता घटनालाई न्यूनीकरण गर्न अवश्य सकिन्छ । आधुनिक समाजमा महिलाको भूमिका बढ्दै छ । उनीहरु पहिलेजसरी घरभित्र मात्र सीमित छैनन् । घरबाहिर महिलाको उपस्थिति बढ्दै जाँदा पुरुषहरुलाई यो पाच्य भएको देखिँदैन । त्यसैले पनि हिंसाका घटना भएका छन् । यस्तो अवस्थालाई स्वीकार्न सक्ने मानसिकता पुरुषमा विकास गर्न जरुरी छ । यसका लागि देश, समाज, परिवार सबैको भूमिका उत्तिकै हुन्छ । महिला आफूमा नै कसरी सुरक्षित रहने भन्ने चेतना जाग्रित भएन भने हत्या हिंसाको घटना भइरहन्छन् । त्यसैले महिलालाई आर्थिक, सामाजिक, राजनीतिक, सांस्कृतिक र शैक्षिक सबै क्षेत्रमा सशक्तीकरण गर्न जरुरी छ । महिला हिंसा न्यूनीकरण गर्न परिवार र समाजको उत्तिकै दायित्व हुन्छ । जबसम्म सिङ्गो परिवार र समाज यस्ता आपराधिक घटनाविरुद्ध सजग, सचेत र आन्दोलित हुँदैनन् तबसम्म यस्ता घटना न्यूनीकरण गर्न सम्भव छैन । महिला र पुरुष यही समाजका उपज हुन् । यही समाजबाट नै महिलामाथि हिंसा भइरहेको छ । यौनजन्य अपराध, हत्या र हिंसाका विरुद्ध पुरुषकै नेतृत्वमा जनचेतना जागरण अभियान चलाउन आवश्यक छ !
